发生交通事故双方责任各一半，我有保险，...
.jpg)
Шииттер, ши?алар, ши?иттер (араб.: ????? — топ, а?ым, секта) — М?хаммед пай?амбарды? ?л?м?нен кей?н пайда бол?ан а?ым. Шииттер (ши?алар) ?ли ибн ?бу Талибт? Пай?амбардан кей?нг? бил?кке е? лайы?ты адам санап, ал?аш?ы халифтер бол?ан ?бу Б?к?р мен Омарды з?лымды? жасады деп айыптайды. Оларды? к?з?арасы бойынша ?ли ж?не оны? ?рпа?ы ?ателерден са?тал?ан, оларды? с?здер? шари?ат саналады. Олар к?птеген сахабаларды М?хаммед пай?амбардан кей?н Ислам д?н?нен ?айт?ан к?п?р санап, сонды?тан С?ннеттен жеткен хадистерд? мойындамайды. Осы?ан ?оса олар ??ран К?р?мд? ?згерт?лген деп санайды, оны? д?рыс н?с?асы ?лиде болды деп ойлайды. Ши?аларды? сен?м? бойынша ?на?ыз? ??ранды М??ди алып келед?. Шииттерд?? кейб?реулер? Айша ананы ?лиге ?арсы шы??аны ?ш?н бала?аттап, зина жасады деп айыптайды, оны тоза?ты? санап, ?айтыс бол?ан к?н?н тойлайды.
Шиитер бил?кке тек ?лид?? ?рпа?ы лайы?ты деп, бас?а ?м?рлер мен халифтарды? бил?г?н за?ды деп санамайды. Оларды? ойынша ?лид?? ?рпа?ынан 12 имам шы?ып, оны? он ек?нш?с? ?аз?р ??айыпта?. Осы?ан байланысты оларды ??л-Исна Ашария? (он ек?л?ктер) атайды. Б?л со??ы имам А?ырет алдында М??ди болып ?айтып келед? дейд?. Оларды? сен?м? бойынша б?л имамдар ?айыпты б?л?п, ?тылсым? д?ниелерден хабары бар. Алтыншы имам саналатын Джафар ?с-Сади?тан кей?нг? имамды та?дауда талас?ан шииттер ек?ге б?л?н?п, Исмаилды ?олда?андар ?з?нд?к сен?мдер? бар исмаилия а?ымына айналып кетед?. Оларды? имамдары ж?й д?ни к?сем емес, Алла?тан аян алатын, жаратылыстар мен Алла?ты? арасын жал?астыратын, д??алар мен т?лектерге жауап берет?н Алла?ты? орынбасарлары. Оларды с?ю — иман, оларды мойындамау — ?лкен к?п?р[1][2].
Шииттерд?? он ек? имамы
[??деу | ?айнарын ??деу]
?л-Исна Ашария шииттер?н?? он ек? имамы[2]:
- ?ли ибн ?бу Талиб, шииттер оны ?М?ртаза? атайды;
- Хасан ибн ?ли ибн ?бу Талиб; шииттер оны ?Муджтаба? атайды;
- Хус?йн ибн ?ли ибн ?Бу Талиб; шииттер оны ?Ш??ид? атайды;
- ?ли ибн ?л-Хус?йн ибн ?ли; шииттер оны ?З?йн ?л-абидин? атайды;
- М?хаммед ибн ?ли ибн ?л-Хус?йн; шииттер оны ?Ба?ыр? атайды;
- Джафар ибн М?хаммед; шииттер оны ??с-Сади?? атайды;
- М?са ибн Джафар ?с-Сади?; шииттер оны ?Казым? атайды;
- ?ли ибн М?са ибн Джафар ?с-Сади?; шиитер оны ?Риза? атайды;
- М?хаммед ибн ?ли ибн М?са; шииитер оны ?Та?ий? немесе ?Дж?ууад? атайды;
- ?ли ибн М?хаммед ибн ?ли ибн М?са; шииттер оны ?На?ий? немесе ??ади? атайды;
- Хасан ибн ?ли ибн М?хаммед; шиитер оны ?З?кий? немесе ?Аск?ри? атайды;
- М?хаммед ибн Хасан ?л-Аск?ри; шииттер оны ?М??ди? немесе ?Худжжатул-?аим ?л-Мунтазыр? атайды. Оларды? сен?м? бойынша ол ?ижри 256-шы жылы туылып, 260-шы жылы аспан?а к?тер?лген. Содан кей?н 329-шы жылы ?кес?н?? ?й?ндег? жерт?леге к?р?п, ??айып? болып кеткен.
Шииттер туралы м?сылман ?алымдарыны? с?здер?
[??деу | ?айнарын ??деу]- Шейх Ибн Баз:
?Шииттерд?? а?ымдары ?те к?п, оларды? ?р?айсысыны? ?з бид?аттары бар, б?ра? оларды? ?ш?нде е? ?ау?пт?с? – Хомейнид?? рафидил?к сектасы немесе пай?амбарымызды? ? мар??м бол?ан жан?ясынан д??а т?лейт?н имамилер. Олар ?з имамдары ?айыпты б?лед? деп сенед?, ?р? олар сахабалар?а т?л тиг?зед??[3].
- М?хаммед Насыруддин ?л-Албани:
?Мен Хомейнид?? бес к?табын о?ып шы?тым ж?не сол к?таптарда?ы ?рб?р с?з – к?п?рл?к, ширк ж?не ??ран аяттары мен пай?амбарымызды? ? С?ннет?не б?т?ндей ?айшы келед? деп толы? айта аламын. Сол к?таптарда?ы н?рсен? о?ып ж?не со?ан илан?ан ?рб?р к?с? – к?п?р болады, т?пт? ол намаз о?ып, ораза т?тып, ?з?н м?сылманмын деп санаса да?[4].
Шииттерд?? а?ымдары
[??деу | ?айнарын ??деу]З?йдилер
[??деу | ?айнарын ??деу]З?йдил?к (араб.: ??????) — ?здер?н?? нег?з?н ?алаушысы деп З?йд ибн ?ли ?З?йн ?л-абидин? ибн ?л-Хус?йн ибн ?ли ибн ?бу Талибты санайтын ши?аларды? а?ымы. Кез?нде Иран, Ирак ж?не Хиджаз жерлер?нде к?п таралып, ?здер?н?? б?рнеше мемлекет?н ??р?ан: Солт?ст?к Африкада?ы Идрисилер мемлекет? (?ижри 789-926 жж.), Табаристанда (?ижри 863-928 жж.), Йеменде (?ижри 901 ж.). Оларды? Йеменн?? кейб?р б?л?г?ндег? бил?г? 1962-шы жылды? 26-шы ?ырк?йег?ндег? революция?а шей?н жал?асты. Сен?мдер?нде мутазилитт?к жолы ?станып, шииттерд?? а?ымы бол?анымен, оларды? жолы бас?а шииттерге ?ара?анда с?нниттерге жа?ыныра?. Олар ?жасырын имам?а? сенбейд?, ?бу Б?к?р мен Омар ибн ?л-Хаттабты с?кпейд?, к?надан са?тал?ан деп тек ?лид?, Фатиманы ж?не ек? баласын атайды. Оларда бас?а шииттер р??сат берген уа?ытша неке харам саналады. XX-шы ?асырды? со?ында?ы саны 7 миллион?а жуы?. Йемен хал?ыны? б?раз б?л?г?н ??райды[1].
Исмаилиттер
[??деу | ?айнарын ??деу]Исмаилия (араб.: ??????????) (батыния, ?арматтар, т.б.) а?ымы ?здер?н Джафар ?с-Сади?ты? ?лкен ?лы Исмаилмен байланыстырады. Олар оны жет?нш? имам санап, бас?а шииттерге ?айшы п?к?рд? ?станады. Кейб?р м?сылман ?алымдары оларды христиандар мен я?удилерден жаман Исламны? жаулары санап, оларды м?сылман санатына к?рг?збейд?. Атауларына с?йкес (?батын? —жасырын) оларды? наным-сен?мдер? жасырын, жарияланбайды. Оларды? кейб?реулер? ??ранды мойындамайды, М?хаммед пай?амбардан кей?н де пай?амбарлар болады деп санайды, А?ырет к?н?н, ж?нн?т пен тоза?ты мойындамайды. Оларды? шектен шы??андары соншалы?ты, ?ли ибн ?бу Талибты ??дай санап, о?ан ??лшылы? ?ылады[5]. Исмаилиттерд?? кейб?реулер? ?здер?н пай?амбар сана?ан (мысал?а исмаилит бол?ан ата?ты араб а?ыны ?бу Таийб ?л-Мутанабби). Намаз о?итын исмаилиттер намаз о?ы?анда ?здер?н?? д?ни басшысы ж?не имамы А?а Хандарына ?арап о?ып, ?здер?н?? зекеттер?н со?ан беред?.
Дерекк?здер
[??деу | ?айнарын ??деу]- ↑ a b ?Общее исследование основ, на которых зиждется религия шиитов-имамитов? — Мухибб ад-Дин аль-Хатыб М?ра?аттал?ан 10 маусымны? 2015 жылы.
- ↑ a b Вероубеждения шиитов имамитов — Шейх Мамдух ибн ?ли ?л-Харби (орыс.)
- ↑ ?М?джму? ?л-ф?т?у??, 4/439
- ↑ ?Ши?а имамия исна ашария фи мизаниль-ислам?
- ↑ ?????? — islamweb.net
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
