【图】超可爱的“苹果头” 杨幂娜扎私下扮嫩杀手锏


?кпе (pulmones, лат. pulmo – ?кпе) — адам мен жануарларды? тыныс алу м?шес?. П?ш?н? жартылай конус т?р?зд?, оны? т?менг? жа?ы немесе нег?з? ойыстау б?ткен, кеуде ?уысын ?ш ?уысынан б?л?п т?ратын к?к етке к?р?п жатады. Жо?ар?ы жа?ы с?й?р, б??ана с?йег?нен 2 – 3 см-дей шы?ып, мойынны? т?менг? б?л?г?не ен?п жатады. Сыртында с?рл? ?абы? – ?кпе?ап (плевра) болады. ?кпеге ауатамырлары (бронх), ?кпе артериясы келед? де, одан ек? ?кпе венасы шы?ады. Сол жа? ?кпе ек? б?л?ктен (жо?ар?ы, т?менг?), ал о? жа? ?кпе ?ш б?л?ктен (жо?ар?ы, орта??ы ж?не т?менг?) т?рады. ?кпе?ш?л?к ауатамырлар ж?йес? тарма?ты ауатамыр т?зед?, б?л?кт?к ауатамырларды? ?шында?ы тарма?тары ауатамыршалар?а (бронхиолалар?а) б?л?нед? ?р? тыныс алу б?л?г?не ?тед?. Ауатамыршалары к?п?рш?кт? жолдар т?зед? онымен ?оса оны? ?ш?нде ?те к?п майда к?п?рш?ктер (альвеолдар) болады. Ересек адамны? ек? ?кпес?не 700 млн-нан астам к?п?рш?ктер сияды. Жан-жа?ын ?антамырлар капиллярлары ?орша?ан к?п?ршектерде газ алмасу ж?ред?. ?кпеде ж?т?ан ауа ?ан?а ?тед?, к?м?р ?ыш?ыл газы ?аннан ауа?а шы?ады. Адамны? жалпы орташа ?кпе сыйымдылы?ы – 2680'120. ?кпе дене температурасыны? т?ра?тылы?ын са?тау?а, ?ан ?юы, а?уыз, май ж?не к?м?ртек алмасу процестер?не ?атысады.[1] К?п кездесет?н ?кпе аурулары: ?кпе ?абынуы, ?кпе ?атерл? ?с?г?, туберкулез, т.б. ?кпе омырт?алаларды? эволюциялы? даму барысында девон кезе??нде т?рш?л?к еткен сауытты ж?не сауса??анатты балы?тарда, ал палеозойда – ?остынысты балы?тарда пайда болды. Кейб?р ??йры?ты ?осмекенд?лерде (мысалы, ?кпес?з саламандрда) ?кпе болмайды. ?аз?рг? кезде т?рш?л?к етет?н ?остыныстыларда, ?осмекенд?лерде, кейб?р бауырымен жор?алаушыларда (гаттерия, жармас?ы) газ алмасу ж?рет?н б?р б?л?кт? ?кпен?? ?ст??г? бет? д?некер?лпалы-б?лшы?етт? перде б?лет?н ?яшы?тар немесе к?п?рш?к т?з?л?стер есеб?нен ?л?аяды. Кес?рткелер мен жыландарда перделер к?рдел?лен?п ?зарады. Тасба?а, келестерде, нег?з?нен ?олтырауындарда к?рдел?ленген перделер к?п б?л?кт? ?кпе т?зед?. ??старды? ?кпес? ты?ыз, оны ауамен ауа ?апшы?тар ж?йес? толтырады. С?т?орект?лерд?? ?кпес? кеуект?, майыс?а?, сонды?тан да оны? к?лем?н?? ?л?аюы ?кпе ?ш?ндег? шем?ршект? ?а??а мен тег?с б?лшы? етт?? дамуына байланысты.[2]
?кпедег? газ алмасу
[??деу | ?айнарын ??деу]Адам ??рамында 21% оттек, 79% азот, 0.03% к?м?р?ыш?ыл газы бар атмосфералы? ауамен тыныс алады. Дем шы?ар?анда?ы ауада 16% оттек, 4.0% к?м?р?ыш?ыл газы ж?не 79% азот болады. Дем ал?анда?ы ж?не дем шы?ар?анда?ы ауа ??рамында?ы оттек пен к?м?р?ыш?ыл газыны? айырмашылы?ы - ?кпедег? газ алмасу н?тижес? болып табылады. ?кпеде газ алмасу диффузия жолымен ж?ред?. ?кпе капиллярына т?скен вена ?анында оттек аз, к?м?р?ыш?ыл газы к?п. Сонды?тан альвеола ауасында?ы оттек ?ан?а араласады, ал к?м?р?ыш?ыл газы ?аннан ?кпе альвеоласына т?сед?. ?кпедег? газ алмасуды сырт?ы тыныс алу дейд?. ?анда?ы оттек эритроциттерге ?тед? де, гемоглобинмен бер?к емес байланысып, оксигемоглобин т?зед?. Вена ?аны артерия ?анына айналады да, ?кпе венасы ар?ылы ж?рекке, одан ?анайналымны? ?лкен ше?бер?н?? тамырларына т?сед?. К?м?р?ыш?ыл газы альвеоладан ауа тасымалдайтын жол ар?ылы сырт?а шы?арылады.[3]
?кпе ?абынуы
[??деу | ?айнарын ??деу]?кпе ?абынуы, Пневмония.
?кпе ?атерл? ?с?г?
[??деу | ?айнарын ??деу]?кпе ?атерл? ?с?г?, ?кпе рагы – адам ?кпес?не т?скен ?атерл? ?с?к; созылмалы ауру. ?кпе ?атерл? ?с?г?н?? пайда болуына сырт?ы ж?не ?шк? себептер ?сер етед?. Сырт?ы себептерге: тыныс алу жолдары мен ?кпеге физикалы?, химиялы?, канцерогенд?к заттармен ластан?ан ауаны?, зиянды заттарды? (ша?-тоза?, асбесвт, хром, т.б.) ену?, темек?н? жи? тарту; ал ?шк? себептерге: ?кпедег? ?р т?рл? созылмалы ?абынулар, иммунды? ж?йке ?ызмет?н?? т?мендеу? жатады. ?кпе ?атерл? ?с?г?не ?йелдерге ?ара?анда 45 – 60 жас аралы?ында?ы ер адамдар жи? шалды?ады. Б?л дерт анатоммя т?р?ыдан т?рт топ?а (жалпа? клеткалы, безд?к, бронхоальвеолярлы?, п?с?п жет?лмеген) ж?ктелед?. ?с?к клеткаларыны? п?с?п-жет?лу? не??рлым т?мен болса, со??рлым оны болжау ?иын?а т?сед?, ?с?к тез ?с?п, ауру ас?ынады, я?ни б?гелме ?с?ктер пайда болады. ?кпе ?атерл? ?с?г?н?? клиникалы? белг?лер? оны? орналас?ан жер?не, ке??рдек ?уысыны? ?с?кпен б?телу д?режес?не, б?гелме ?с?ктерд?? болу, болмауына т?келей байланысты. Дерт ал?аш?ыда кеуден?? шаншып ауруымен (?с?ресе дем ал?ан кезде) басталады. Б?л кезде нау?ас ??р?а? ж?телед?, сонан со? жабыс?а? ?а?ыры? пайда болып, о?ан ?ан араласады. Адам ент?г?п, дем?гед?, дене ?ызуы к?тер?л?п, ?атты ж?дейд?. Ауру ас?ын?анда ?атерл? ?с?к клеткалары ?ан мен лимфа?а араласып, б?к?л организмге таралуы м?мк?н. М?ндай жа?дайда еш?андай ем ?олдану?а м?мк?нд?к болмайды. Ауруды аны?тау ?ш?н: жалпы клиника (анамнез, сипау, кеуден? ты?дау, т.б.); параклиника (рентген, компьютерл?к томография, ультрадыбыс ар?ылы, т.б.); бронхоскопия, бронхография, т.б. ?д?стер ?олданылады. Диагноз ?ою ?иында?анда диагностик. ж?не емд?к торакотомия (кеуде ?уысын ашу) жасалынады. Ем?: ?с?кке ?арсы д?р?н? кешенд? ж?не араластыра беру, хирургиялы? операция жасау, с?улемен емдеу, химиялы? терапия ?д?стер?н ?олдану.
?кпе секвестрациясы
[??деу | ?айнарын ??деу]?кпе секвестрациясы — ?кпедег? т?ндерд?? ?л? етке айналып, айналада?ы т?р? т?ндерден дербес б?л?нген б?р б?л?г?, дамуды? а?ауы, ?детте ауыт?ып дамитын ?кпе т?н?н?? б?р б?л?г? аз ?ан айналымында ?деттег? анатомиялы?-физиологиялы? байланыстан (ке??рдек тарамы мен ?ан тамырларынан) б?л?нед? ж?не ?лкен ?ан айналымында ?детте ?ол?адан б?рылып кетет?н к?ре тамыр ?анымен жабды?тандырылады.[4]
Сильвестрд?? ?кпедег? ауа тазарт?ыш т?с?л?
[??деу | ?айнарын ??деу]Сильвестрд?? ?кпедег? ауа тазарт?ыш т?с?л? — ?кпедег? жасанды ауа тазарт?ыш т?с?л?, шал?асынан жат?ан за?ымданушыны? ?олын басына ?ойып, дем?н ?шке ж?т?ызу, ал демд? шы?ар?анда ?олын т?с?р?п, оны? к?к?рек ?уысын ?ысып сы?у.[5]
Та?ы ?ара?ыз
[??деу | ?айнарын ??деу]Дерекк?здер
[??деу | ?айнарын ??деу]- ↑ Бес ж?з бес с?з.— Алматы: Рауан, 1994 жыл. ISBN 5-625-02459-6
- ↑ "?аза? Энциклопедиясы"
- ↑ Биология:Жалпы б?л?м берет?н мектепт?? 8-сыныбына арнал?ан о?улы?. Алматы: ?Атам?ра? баспасы, 2008. ISВN 2025-08-077-1
- ↑ Пульмонология терминдер?н?? орысша-?аза?ша т?с?нд?рме с?зд?г?. Алматы: Ана т?л?. 1996. ISBN 5-630-00473-5
- ↑ Биология:Жалпы б?л?м берет?н мектепт?? 8-сыныбына арнал?ан о?улы?. Алматы: ?Атам?ра? баспасы, 2008. ISВN 2025-08-072-Х
![]() | Б?л ма?аланы Уикипедия сапа талаптарына лайы?ты болуы ?ш?н уикиленд?ру ?ажет. |